Pengarang Majalah Ummah dengan tegas berkata semasa melancarkan buku ‘The Islamic Awakening between Stagnation and Extremism’:
“Susuk ini (Dr Yusuf al-Qaradawi) adalah salah seorang daripada segelintir pemikir Islam yang dibezakan oleh kesederhanaan dan menggabungkan ketentuan syariah bersesuaian dengan keperluan zaman.”
Dunia berduka atas pemergiannya, belasungkawa.
Isnin, 26 September 2022, tokoh ulama Syeikh Dr Yusuf al-Qaradawi, bekas Ketua Kesatuan Ulama Islam Sedunia, meninggal dunia pada usia 96 tahun. Masyarakat dunia sangat merasai kehilangan beliau yang merupakan seorang ilmuwan yang sangat berjasa.
Sebagaimana yang disiarkan di laman rasminya di Twitter, “Telah kembali kepada rahmat Allah, Yang Mulia, Imam Yusuf al-Qaradawi, yang menginfakkan hayatnya untuk Islam dan membela bangsanya.”
Hantaran itu juga menambah:
“Kami memohon kepada Allah, mengangkat darjat-Nya dalam darjat yang paling tinggi, dan menghimpunkannya dengan para Nabi, siddiqin, syuhada dan solihin, dan mereka itulah teman yang sebaik-baiknya.”
Biografi Yusuf al-Qaradawi
Yusuf al-Qaradawi adalah seorang ulama pendakwah Mesir, yang berpengetahuan luas dan prolifik, memukau, kesusasteraan juga puisi, dan salah seorang pendakwah kontemporari yang dekat di hati umat serta berpengaruh dalam kalangan masyarakat.
Beliau dilahirkan pada 9 September 1926 dan dibesarkan di kampung Shafat at-Turab, Mahalla al-Kubra, wilayah Gharbia, Mesir. Ayahnya meninggal dunia ketika beliau berumur dua tahun.
Maka bapa saudaranya yang membesarkannya sehingga dirinya menghafal al-Quran dan menguasai cara bacaannya ketika berusia di bawah sepuluh tahun.
Beliau belajar di Universiti Al-Azhar dan menamatkan pengajian rendah dan menengah, kemudian memasuki Fakulti Asas Agama di universiti itu dan memperoleh Sijil Tinggi pada tahun 1953.
Setahun kemudiannya, beliau memperoleh lesen mengajar daripada Fakulti Bahasa Arab. Pada tahun 1958, Yusuf memperoleh diploma daripada Institut Pengajian Bahasa Arab Tinggi dalam Bahasa dan Kesusasteraan Arab, sebelum memperoleh pengajian persediaan yang setaraf dengan sarjana di Jabatan Pengajian al-Quran dan Sunnah daripada Fakulti Asas Agama pada tahun 1960.
Seterusnya, beliau memperoleh ijazah kedoktoran dengan cemerlang bersama kepujian kelas pertama dari kolej yang sama pada tahun 1973 dengan kajiannya yang bertajuk ‘Zakat dan Kesannya Dalam Menyelesaikan Masalah Sosial.’
Ilmuwan Tersohor
Beliau adalah salah seorang tokoh ilmuwan dan intelektual yang terkemuka dalam sejarah.
Dr al-Qaradawi adalah pengarang buku ‘The Muslim Brotherhood Seventy Years in Propagation, Education and Jihad’ yang membincangkan sejarah kumpulan itu dari penubuhannya sehingga akhir abad ke-20 dalam dakwah, budaya dan sosial, juga peranan di Mesir dan negara lain di dunia.
Beliau dianggap sebagai salah seorang penyokong dan pendukung kesederhanaan Islam yang paling menonjol yang terkehadapan, memfokuskan pada fiqh Sunnah, fiqh tujuan, fiqh keutamaan, keseimbangan antara Islam serta perubahan zaman.
Selain buku-buku ilmiah, beliau mempunyai buku-buku yang bersifat sastera, seperti drama ‘A World and a Tyrant’ yang mengisahkan keteguhan Said bin Jubair dalam menghadapi kezaliman Hajjaj.
Al-Qaradawi juga menulis buku berjudul “Nafhat wa Lafahat” yang memuatkan beberapa puisi lamanya, di samping beberapa puisi baru dan lirik. Lirik dan puisinya tersebar di dunia Islam serta dinyanyikan oleh orang muda pada masa-masa sebelum penerbitan Majalah Diwan.
Ini adalah tambahan kepada buku-buku lain yang dikarang bersama oleh Kementerian Pendidikan di Qatar untuk Institut Agama khususnya, yang melebihi dua puluh buah buku, yang diluluskan oleh kementerian di sekolah-sekolahnya.
Beliau berpegang kepada semua elemen tradisional, dan mengalu-alukan pendekatan kontemporari demi kebaikan yang baharu.
Kerjaya al-Qaradawi
Dr al-Qaradawi pernah bekerja di Mesir sebagai penyelia Institut Imam yang bergabung dengan Kementerian Wakaf, kemudian menyelia penerbitan Pentadbiran Am Kebudayaan Islam di Al-Azhar Al-Sharif.
Beliau juga menyertai Kumpulan Teknikal Pejabat Jabatan Seruan dan Bimbingan, sebelum dipinjamkan ke negara Qatar sebagai Dekan Institut Agama pada tahun 1961 yang ditubuhkan pada tahun 1973 di Jabatan Pengajian Islam di Kolej Pendidikan Lelaki dan Perempuan di Universiti Qatar.
Pada tahun 1977, beliau menubuhkan Kolej Syariah dan Pengajian Islam di universiti yang sama, dan kekal sebagai dekan sejak penubuhannya sehingga akhir tahun akademik 1989-1990.
Seterusnya, Qatar menghantarnya ke Algeria pada tahun akademik 1990-1991 untuk mempengerusikan majlis keilmuan universiti dan institut Islam yang lebih tinggi, dan kemudian kembali bekerja di Universiti Qatar sebagai Pengarah Pusat Penyelidikan Sunnah dan Biografi.
Al-Qaradawi juga pernah mempengerusikan Lembaga Pengarah al-Balagh Cultural Society di Qatar, yang membiayai rangkaian Islam Online sehingga 23 Mac 2010, dan dipilih untuk mengetuai Kesatuan Ulama Islam Sedunia sejak penubuhannya pada 2004.
Dr Yusuf al-Qaradawi juga turut menjadi ahli beberapa institusi akademik dan advokasi Arab, Islam dan antarabangsa, termasuk Akademi Fiqh, Liga Muslim Dunia di Mekah, Pertubuhan Seruan Islam di Khartoum dan Pusat Pengajian Islam Oxford.
Susuk Paling Berpengaruh
Pada tahun 2008, al-Qaradawi menduduki tempat ketiga dalam kalangan 20 personaliti dalam senarai pemikir paling berpengaruh di dunia dalam tinjauan yang dijalankan oleh majalah Foreign Policy dan Prospect.
Semasa menerbitkan tinjauan pendapat tersebut, Foreign Policy berkata bahawa Syeikh al-Qaradawi melalui program ‘Syariah dan Kehidupan’ yang disiarkan oleh saluran satelit Al-Jazeera, mengeluarkan fatwa mingguan yang menangani semua aspek kehidupan.
Al-Qaradawi mempunyai lebih daripada 170 buku dan mengambil bahagian dalam banyak persidangan, seminar dan program televisyen sepanjang kerjaya ilmuwan dan dakwah beliau. Antara karya yang masyhur dan menjadi rujukan dunia ialah Fiqh Zakat, Fiqh Jihad, Fiqh Keutamaan, Fiqh Kenegaraan, Fiqh Kesederhanaan dan Halal dan Haram Dalam Islam.
Rancangan televisyen beliau di TV Al Jazeera berkaitan syariah dan kehidupan ditonton oleh 40 hingga 60 juta orang di seluruh dunia.
Dibuang Negara
Semasa era Presiden Mesir Jamal Abdel Nasser, beliau pernah ditangkap sebanyak tiga kali, pada Januari 1954, dan kemudian November tahun yang sama, apabila penahanannya berlangsung selama kira-kira 20 bulan.
Dalam pada itu, pengaruh beliau yang besar dan mengancam pemerintah diktator Mesir menyebabkan beliau tidak dibenarkan untuk pulang ke Mesir selama hampir 50 tahun sehinggalah Hosni Mubarak digulingkan dalam revolusi Arab Spring pada tahun 2011.
Hanya beberapa hari selepas kejayaan revolusi tersebut, al-Qaradawi pulang ke Mesir buat kali pertamanya dan memberi ucapan di hadapan jutaan rakyat Mesir yang masih berhimpun di Dataran Tahrir.
Ia menjadi detik bersejarah apabila solat Jumaat terbesar di dataran tersebut yang beliau imamkan, yang turut dihadiri oleh ribuan penganut agama Kristian yang berkhidmat membantu menjaga keselamatan orang Islam yang bersolat.
Sejarah mencatatkan, apabila kerajaan demokratik pimpinan Presiden Dr Mohamed Morsi digulingkan oleh tentera pada tahun 2013, al-Qaradawi kembali disenaraikan sebagai pengganas oleh kerajaan tentera Mesir.
Malah nama beliau dihantar kepada Interpol untuk ditangkap untuk dibicarakan atas tuduhan yang tidak wujud, hinggakan kes beliau dibicarakan di mahkamah tentera Mesir tanpa kehadiran dirinya dan Mesir menjatuhkan hukuman mati pada tahun 2015 terhadap beliau.
Antara Anugerah Yang Diterima
Beliau telah dianugerahkan Hadiah Bank Pembangunan Islam dalam Ekonomi Islam bagi tahun 1411 Hijrah.
Pada 1413 H, beliau menerima Hadiah Tokoh Ilmuwan Antarabangsa Raja Faisal dalam Pengajian Islam.
Beliau juga menerima Anugerah Ilmuwan Terbilang daripada Presiden Universiti Islam Antarabangsa Malaysia (UIAM) bagi tahun 1996 Masihi.
Beliau juga telah dianugerahkan Hadiah Sultan Hassanal Bolkiah (Sultan Brunei) dalam Ilmu Perundangan Islam bagi tahun 1997 Masihi.
Dr Yusuf al-Qaradawi turut dinobatkan sebagai Tokoh Maal Hijrah Peringkat Kebangsaan (Malaysia) sempena sambutan Maal Hijrah 1431 H/2009.
Bidang Penulisan
Menulis adalah salah satu perkara yang paling penting di mana al-Qaradawi telah dikenali. Beliau adalah seorang ulama dan pengarang, seperti yang digambarkan oleh ulama Abu al-Hasan al-Nadawi dalam bukunya Risaalat al-Alam.
Bukunya mempunyai pengaruh dalam dunia Islam, seperti yang diterangkan oleh Syeikh Abdul Aziz bin Baz.
Mereka yang meneliti buku-buku, penyelidikan dan penulisannya pasti mendapati beliau adalah seorang penulis pemikir yang tulen dan tidak menyentuh topik kecuali apa yang percaya untuk menambah perkara baru kepadanya.
Ini termasuklah seperti membetulkan sesuatu pemahaman, mengakar pemikiran, penjelasan yang samar-samar, perincian umum, atau penolakan syak wasangka mahupun pernyataan hikmat.
Al-Qaradawi telah menulis buku-buku tentang pelbagai aspek antaranya kebudayaan Islam, berusia lebih daripada lima puluh tahun, yang diterima oleh ulama di dunia Islam dengan penerimaan dan penghayatan.
Oleh sebab itu, buku-bukunya dicetak dalam bahasa Arab dan kebanyakannya telah diterjemahkan ke dalam bahasa-bahasa dunia.
Gaya Penulisan
Pertama: Ia didasarkan pada asal-usul warisan pengajian Islam yang berdasarkan al-Quran dan Sunnah, dan pendekatan para salafussoleh, tetapi ia tidak melupakan zaman di mana kita hidup, sehingga ia benar-benar menggabungkan keaslian dan kemodenan.
Kedua: Ia menggabungkan penelitian ilmuwan, kontemplasi intelektual dan orientasi reformis.
Ketiga: Ia dibebaskan daripada tradisi dan fanatik mazhab, serta dibebaskan daripada pergantungan intelektual terhadap doktrin yang diimport dari Barat atau Timur.
Keempat: Ia dicirikan dengan kesederhanaan yang mudah dizahirkan dalamnya tanpa kecuaian atau keterlaluan.
Kelima: Gaya penulisan beliau mewakili apa yang dikenali sebagai ‘yang mudah dibisukan’, kerana ia adalah gaya seorang sarjana sastera yang berkebolehan.
Keenam: Menentang penyelewengan dari dalam, berdiri teguh menentangnya, dan berpegang kepada Islam yang sebenar semata-mata, menolak penyelewengan, penyamaran yang palsu, dan tafsiran yang jahil.
Ketujuh: Seorang pembaca buku yang di dalamnya mencari kemesraan dan keikhlasan, sebagaimana pendengar khutbah, ceramah dan pelajaran merasakannya.
Dan semua orang yang menulis tentangnya sebulat suara bersetuju bahawa tulisan-tulisannya menggabungkan ketepatan ahli hukum, pencerahan penulis, kemesraan pendakwah dan terkini.
Walaupun jasadnya sudah tiada, khazanah ilmu seorang Yusuf al-Qaradawi berupa lebih 100 kitab kekal akan menjadi rujukan zaman-berzaman yang menjadi legasi untuk ummah, kini dan akan datang.
Atriza Umar
Pegawai Jabatan Komunikasi Strategik dan Multimedia
Pertubuhan IKRAM Malaysia
